Są one najbardziej powszechnym rodzajem zabezpieczeń w instalacjach elektrycznych. Zastąpiły one wcześniej użytkowane wyłączniki topikowe, które miały sporo wad i mimo swej niezawodności, dały się wyprzeć. Pierwszą zaletą wyłączników nadmiarowo – prądowych jest ich wielorazowość. W przeciwieństwie do bezpieczników topikowych, wyłączniki możemy na nowo załączyć i użytkować je do woli. Głównym zadaniem wyłączników jest ochrona przed obciążeniem instalacji elektrycznej.
Bezpieczniki Topikowe
Jak wspomniano, zostały one wyparte, ale i tak możemy je spotkać w starszych instalacjach. Warto znać ich budowę i zasadę działania, aby móc z nich swobodnie korzystać.
W przypadku awarii instalacji, obwód jest przerywany za pomocą wyłącznika topikowego. Działa to w ten sposób, że specjalny przewodnik elektryczny, zwany topikiem, zapala się. Skutkuje to przerwaniem ciągłości obwodu.
Budowa bezpiecznika topikowego
Bezpieczniki topikowe składają się z pięciu elementów:
– Styk początkowy
– Styk końcowy
– Drut topikowany
– Obudowa
– Gasiwo
Rodzaje wkładek topikowych
Są dwa rodzaje / typy wkładek topikowych:
- a – Tego typu wyłączniki chronią instalację przed zwarciami
- g – Tego typu wyłączniki chronią instalację zarówno przed zwarciem, jak i przeciążeniem
Oznaczenia wkładek topikowych
Wkładki topikowe oznacza się za pomocą dużych liter alfabetu. Poza ogólnym zastosowaniem i charakterystyką, które określa się literami „a” oraz „g”, spotkamy się również z tak zwanym konkretnym zastosowaniem.
- G – Zastosowanie ogólne
- L – Ochrona przewodów
- B – Ochrona elektroenergetycznych urządzeń górniczych
- R – Ogólne urządzenia elektroenergetyczne
- M – Zastosowanie w silnikach
- F – Zastosowanie szybkie
- Tr – Ochrona przewodów
Tak więc, wkładki topikowe oznacza się przy pomocy dwóch liter, jednej małej i jeden dużej.
Klasyfikacja ze względu na moc instalacji
- Typ D
Stosuje się je w gospodarstwach domowych i mieszkaniach. Wynika to z tego, że są to bezpieczniki małej mocy i są one niewielkich wymiarów.
- Typ NH
Jest to tak zwane zabezpieczenie małego napięcia oraz dużej mocy. Dzięki swoim właściwościom, znajdują zastosowanie w przemyśle. Aby wymieniać bezpieczniki NH, należy mieć odpowiednie uprawnienia.
Wyłączniki Nadmiarowo – Prądowe
Do czego służą wyłączniki nadmiarowo – prądowe?
Głównym zadaniem wyłączników nadmiarowo – prądowych jest ochrona przewodów przed zniszczeniem, wynikającym ze zbyt dużego płynącego prądu. Każdy przewód ma określone indywidualne parametry i nie można ich przekraczać. Są różne przewody dla różnych mocy i prądów. Jeżeli w obwodzie płynie zbyt duży prąd, to może on powodować nadmierne nagrzewanie przewodów w instalacji. Wynikiem tego może być nawet pożar. Ponadto, gdy prąd będzie płynął regularnie, przez dłuższy czas, to może on spowodować utratę właściwości izolacyjnych przewodów. Wyłączniki nadmiarowo – prądowe mają na celu zapobiegać przepływaniu zbyt dużych prądów przez przewody.
Drugim zadaniem wyłączników nadmiarowo – prądowych jest zabezpieczenie obwodu przed zwarciem. Wówczas wyłącznik zadziała automatycznie w czasie nie krótszym niż 30ms.
Budowa wyłącznika nadmiarowo – prądowego
Wyłączniki nadmiarowo – prądowe zbudowane są z pięciu elementów:
– Wyzwalacz zwarciowy
– Wyzwalacz przeciążeniowy
– Komora gasząca
– Ruchomy zamek
– Styk
Z racji, że wyłączniki nadmiarowe mają dwa zastosowania, to muszą one mieć dwa różne wyzwalacze. Ze względu na sytuację, zadziała albo wyzwalacz zwarciowy, albo przeciążeniowy.
Wyzwalacz zwarciowy jest wyzwalaczem elektromagnetycznym, natomiast przeciążeniowy termicznym. Ten pierwszy działa bezzwłocznie po wykryciu w instalacji zwarcia. Drugi natomiast działa w zależności od sytuacji od kilku milisekund, do nawet kilku godzin. Jest to zależne od wartości i czasu płynącego prądu. Przy dużym przeciążeniu wyłącznik zadziała w trybie natychmiastowym.
Instalacja
Wyłączniki nadmiarowo – prądowe rozłączają fazę, więc logicznym jest, że należy je zainstalować „w tym” przewodzie. Jest to o tyle ważne, że to właśnie w tym przewodzie płynie prąd, bo oczywiście jeżeli podłączymy wyłącznik pod przewód neutralny, to też będzie spełniał swoje zadanie, ale będzie to niebezpieczne. Układ się rozłączy, natomiast w przewodzie fazowym i tak będzie płynął prąd. Ma to znaczenie w przypadku ewentualnych prac konserwacyjno – remontowych. Do wyłącznika możemy podłączyć równocześnie dwa przewody, ale tylko pod warunkiem, że mają one jednakowy przekrój.
Charakterystyka wyłączników nadmiarowo – prądowych
Dostępne są różne wyłączniki, które charakteryzują się różnymi parametrami. Każdy wyłącznik może zadziałać w różnym czasie i przy różnych wartościach prądu. Właśnie o tym informuje nas charakterystyka wyłącznika. Każda charakterystyka posiada dwa progi:
– Próg zadziałania *
– Próg niezadziałania**
Wyróżniamy cztery charakterystyki wyłączników:
– A ( * trzykrotny prąd znamionowy wyłącznika; ** dwukrotny prąd znamionowy wyłącznika )
– B ( * pięciokrotny prąd znamionowy wyłącznika; ** trzykrotny prąd znamionowy wyłącznika )
– C ( * dziesięciokrotny prąd znamionowy wyłącznika; ** pięciokrotny prąd znamionowy wyłącznika )
– D ( * dwudziestokrotny prąd znamionowy wyłącznika; ** dziesięciokrotny prąd znamionowy wyłącznika )
Powyższe wartości mogą wydawać się skomplikowane, ale jest to bardzo przejrzyste. Każda charakterystyka posiada różną „czułość” na prąd znamionowy. Należy je dostosować pod przewody zastosowane w instalacji. Im cieńsze przewody, tym są mniej wytrzymałe na wysokie prądy. Z charakterystyk można wywnioskować, że wyłącznik A zadziała najwcześniej, natomiast D najpóźniej.
Oznaczenia wyłączników nadmiarowo – prądowych
Z obudowy możemy dowiedzieć się o podstawowych parametrach wyłącznika nadmiarowo – prądowego.
Każdy wyłącznik posiada swoje oznaczenie w formie ,,X 00″, z czego litera ,,X” oznacza charakterystykę, a dwie kolejne cyfry prąd znamionowy wyrażany w amperach.
Zaraz nad oznaczeniem znajduje się informacja dot. napięcia pracy wyłącznika ( Najczęściej będzie to ~230V/400V )
Liczba w ramce oznacza wartość maksymalnego prądu, który może płynąć przez wyłącznik, natomiast pod nią znajduje się jeszcze cyfra oznaczająca klasę ograniczenia energii.
